سیاست متفاوت سوئد برای مقابله با کرونا

تقریبا بر خلاف همه کشورهای جهان، سوئد هنوز پایبند به سساست ایمنی جمعی است بر این اساس قرنطینه‌ای صورت نگرفته است، رستوران‌ها، فروشگاه‌ها، مدارس و دانشگاه‌ها دایر هستند. اما آیا می‌تواند به این سیاست ادامه دهد.

به گزارش همشهری آنلاین، متن زیر با عنوان "سوئد، آخرین سنگر ایمنی جمعی" ترجمه دکتر نیما فاتح و دامون افضلی است که در اختیار همشهری آنلاین قرار گرفته است.

یادداشت مترجمان: سیاست ’ایمنی جمعی‘ را بریتانیا، هلند و سوئد به کار بستند. ولی بریتانیا و هلند، زیر بارِ افزایش مبتلایان، مجبور شدند سیاست‌شان را عوض کنند و به اقدامات کنترلی سخت‌گیرانه‌تری روی بیاورند. ولی در سوئد هنوز در بر همان پاشنه‌ی قبلی می‌چرخید (و تقریباً هنوز هم چنین است) تا آن که افزایش موارد ابتلا و مرگ‌ومیر باعث شد صدای مخالفان بلند شود و به گوش همه برسد. حالا به‌نظرمی‌رسد دولت این کشور قصد دارد تمهیدات سختگیرانه‌تری وضع کند. آنچه در پی می‌آید ترجمه‌ی دو مقاله از گاردین است: اولی با نگاهی انتقادی به تفاوت سیاست دولت سوئد با باقی اروپا و خونسردی و رواقی‌گری سوئدی‌های در برابر خطرات کووید-۱۹ می‌پردازد؛ دومی که همین دوـ‌سه روز پیش منتشر شده به نگرانی‌ها و تردیدهای فزاینده‌ی پزشکان و متخصصان سلامت عمومی در قبال سیاست دولت می‌پردازد و بیانگر تفاوت‌هایی است که در فاصله‌ی کوتاه این دو مقاله پدید آمده و این کشور را هم ناچار به درپیش‌گرفتنِ محدودیت‌های بیشتر و دست‌برداشتن از سیاست آسان‌گیرانه‌ی قبلی‌اش کرده است.

***
۱- آن‌ها ما را به سوی فاجعه سوق می‌دهند‘ | دِرِک رابرستون (از مالمو) ۳۰ مارس ۲۰۲۰

آرامش عجیب‌وغریبی در آخرین کشور اروپایی‌یی که در برابر برقراری منع عبورـ‌وـ‌مرور مقاومت می‌کند، وجود دارد. ولی میزان مرگ‌ومیر در حال افزایش است و برخی مخالفت‌ها دارد علنی می‌شود.

پُل اوره‌سوند، بله همان پُل معروف [اشاره به سریال جنایی ’پل‘ (ساخته‌ی مشترک سوئد و دانمارک) که پل اوره‌سوند در مرکز وقایع آن قرار دارد. م.]، اعجازی مهندسی است که با متصل‌کردن شهر مالمو (در سوئد) به کپنهاگن (در دانمارک) معمولاً ۷۰ هزار نفر را روزانه جابه‌جا می‌کند. پُل به‌طرز ترسناکی در سکوت فرو رفته است. در دانمارک به سبب کروناویروس منع کامل عبورـ‌وـ‌مرور برقرار است و دولت این کشور محدودیت‌های مرزیِ شدیدی اِعمال کرده است. در سمت سوئد پُل همچنان باز است، طبعاً، ولی سفر زیادی انجام نمی‌شود.

اوضاع در سوئد حالا سوررئالیستی به‌نظرمی‌رسد. من از کافه‌ی محله‌مان دارم توییتر را با وحشت بالاوپایین می‌کنم و کلیپ‌های شهرهای متروک و انتقال قربانیان کرونا توسط کامیون‌های ارتش ایتالیا را نگاه می‌کنم؛ درحالی‌که اطراف‌ام مثل همیشه پُر است از گروه‌های نوجوانان وراج، مادران همراه با کودکان‌شان و این روزنامه‌نویس‌ مستقلی که گاه‌به‌گاه دست به قلم می‌بَرَد.

بیرون از کافه، زوج‌ها بازو در بازوی همدیگر در آفتاب بهاری سلانه سلانه قدم می‌زنند و تراس کافه‌ها پر از مشتری است. آخر همین هفته در ساحل سیبارپ و چمنزار اطراف آن بساط پیک‌نیک و کباب برقرار بود؛ پارک اسکیت و تفریحگاهِ مجاور آن جای سوزن انداختن نبود. هیچ‌کس هم ماسک نزده بود.

این پاندمی جهانی اقتصادهای اروپا را به تعطیلی کشانده و میلیون‌ها نفر در سراسر اروپا را در خانه‌های‌شان حبس کرده است. ولی در این‌جا، مدرسه‌ها، سالن‌های ورزشی و مغازه‌هایِ کیپ‌ـ‌تاـ‌کیپ پُر همچنان باز هستند؛ همان‌طور که مرزها باز است. در بارها و رستوران‌ها همچنان غذا و نوشیدنی سِرو می‌شود و قطارها و اتوبوس‌ها در سراسر کشور هنوز مشغول بُردن‌وآوردنِ مردم‌اند. حتی اگر بخواهید می‌توانید به سینما بروید (آخر هفته در سینمای هنری محله‌ی ما فیلم‌های طعمه‌یی از کره‌ی بادام‌زمینی و آقای جونز روی پرده بود).
به‌نظرمی‌رسد اقدامات احتیاطی‌یی که به سوئدی‌ها توصیه شده که اتخاذ کنند (گردهمایی‌های کمتر از ۵۰ نفر (تازه پیش از بازنگریِ جمعه‌ی پیش گردهمایی‌های کمتر از ۵۰۰ نفر آزاد بود)، پرهیز افراد ۷۰ سال به بالا و بیماران از تماس اجتماعی، تلاش برای انجام کار از خانه، سِرو غذا فقط در رستوران‌ها و بارها) ترس آن‌ها از تکرار تصاویر شوکه‌کننده‌ی بیمارستان‌های ایتالیا و اسپانیا در اینجا را تسکین داده است.

نخست‌وزیر سوئد، استفان لوف‌وِن، از سوئدی‌ها خواسته است ’عاقلانه‘ رفتار کنند وبه ’ترس و شایعات‘ دامن نزنند.

هرچند ترس دقیقاً همان چیزی است که در جامعه‌ی علمی و پزشکی سوئد دارد احساس می‌شود. بیش از ۲ هزار پزشک، دانشمند و پروفسور سوئدی (از جمله رییس بنیاد نوبل پرفسور کارل‌ـ‌هنریک هِلدین) طی عریضه‌یی از دولت خواستند تمهیدات کنترلیِ جدی‌تری وضع کند. پروفسور سِسیلیا سودربرگ‌ـ‌نائوکلر، محقق ایمنی‌شناسی ویروسی در مؤسسه‌ی کارولینسکا گفت: ’ما به اندازه‌ی کافی تست نمی‌گیریم، ردگیری تماس‌ها را انجام نمی‌دهیم و به‌قدرکافی به جداسازی دست نمی‌زنیم‌ـــ ما این ویروس را آزاد گذاشته‌ایم. آن‌ها ما را به سوی فاجعه سوق می‌دهند‘.

این‌ها کلمات غلاظ و شدادی است، ولی رواقی‌گری و خونسردی بخشی از راه‌ـ‌وـ‌رسم زندگیِ سوئدی‌ها است. تاریخ ۳۰۰ ساله‌ی مدیریت عمومی کارآمد و شفاف و سطح بالای اعتماد به کارشناسان و مقامات حاکم، موجب شده مردم مستعدِ باورکردنِ حرف‌هایی باشند که به آن‌ها گفته می‌شود، و آن‌هایی که به این گفته‌ها عمل می‌کنند هیچ سوءنیتی در دل ندارند.

’من ایمان دارم که پزشکانی که با دولت کار می‌کنند می‌دانند دارند چه کار می‌کنند، بله به گمان من تا آنجا که در توان‌مان است به‌خوبی آماده شده‌ایم. این ’هیستری‘ که رسانه‌ها به آن دامن می‌زنند از خودِ ویروس به‌مراتب خطرناک‌تر است‘. این حرف‌ها را رابرت اندرسون (۵۰ ساله)، مدیر فروش آی‌تی که در سودرمالم استکهلم زندگی می‌کند، می‌زند.

سیمون استراند (۳۰ساله) یک مشاور بازرگانی در اُسترمالم استکهلم هم با این حرف‌ها موافق است: ’دلیلی ندارد که اعتقاد داشته باشیم مقامات چندان به امور توجه ندارند‘.

آندِرس تِگنِل، اپیدمی‌شناس بزرگ سوئدی که رییس کمیته‌ی دولتی اداره‌ی این بحران است، طرفدار استراتژی تعدیل است: اجازه دهید ویروس به‌آرامی گسترش یابد بی آن که نظام سلامت از پا دربیاید، بدون آن که به محدودیت‌های سخت‌گیرانه متوسل شوید. فقط این را ’ایمنی توده‌یی‘ ننامید؛ عبارتی که تگنل، و مقامات دولتی، قاطعانه از به‌کاربردن‌اش پرهیز کرده‌اند.

این که تگنل این همه در دسترسِ رسانه‌هاست، چیزهای زیادی درباره‌ی شفافیت و پاسخگویی‌یی که سوئدی‌ها از چهره‌های عرصه‌ی عمومی انتظار دارند، می‌گوید. با بالاگرفتن انتقادها از واکنش دولت سوئد به اوج‌گیری کووید-۱۹ و با توجه به افزایش سریع موارد ابتلا در همین اواخر در استکهلم، حالا وقتی از او نظرش را درباره‌ی نگرانی و تقاضاهای درحال‌افزایش از دولت برای قرنطینه‌ی کل استکهلم می‌پرسند، تقریباً خشمگین به‌نظرمی‌رسد، خسته از تکرار چیزهای واضح. روز دوشنبه دولت اعلام کرد تا حالا در سوئد ۳۷۰۰ مورد ابتلا و ۱۰۰ مورد مرگ [ناشی از کووید-۱۹] ثبت شده است.
او می‌گوید: ’بله افزایش داشته‌ایم ولی این هنوز چندان تکان‌دهنده نیست. البته ما وارد مرحله‌یی از این پاندمی می‌شویم که در آن، طی چند هفته‌ی آینده، شاهد موارد ابتلایِ بسیاری بیشتری خواهیم بود و مردم بیشتری در ICU بستری می‌شوند، ولی این همان چیزی است که در هر کشور دیگری هم اتفاق می‌افتدــــ هیچ کشوری نتوانسته است گسترش این ویروس را به‌نحوچشمگیری پایین بیاورد‘.

نزدیک‌ترین همسایگان اروپایی سوئد (دانمارک، فنلاند و نروژ) استراتژی منع کامل عبورـ‌وـ‌مرور را پذیرفته‌اند و مدارس، کارگاه‌ها و مرزها را هفته‌هاست که بسته‌اند. تگنل می‌گوید ’مشکلِ این رویکرد آن است که شما سیستم را از پا می‌اندازید. شما نمی‌توانید منع کامل عبورـ‌وـ‌مرور را ماه‌ها ادامه دهیدـــ غیرممکن است‘.

ولی شاید چنین وضعی اجتناب‌ناپذیر شود. سودربرگ‌ـ‌نائوکلر می‌گوید: ’دولت فکر می‌کند نمی‌تواند متوقف‌اش کند، پس تصمیم گرفته اجازه دهد تا مردم بمیرند. نمی‌خواهند به داده‌های علمی‌یی که به‌شان ارائه می‌کنیم توجه کنند. آن‌ها اعتماد کورکورانه‌یی به سازمان سلامت عمومی [Folkhälsomyndigheten] دارند، ولی داده‌های این سازمان ضعیف و حتی خجالت‌آور است‘.

’ما نشانه‌هایی از نرخی دو برابرِ نرخِ ایتالیا می‌بینیم. استکهلم به‌زودی با کمبود حادِ تخت ICU مواجه خواهد شد و آنها هیچ نمی‌فهمند که آن وقت، دیگر، برای دست‌به‌کارشدن خیلی دیر خواهد بود. همه‌ی این‌ها خیلی خطرناک است‘.
تگنل به چنین انتقاداتی توجه چندانی نمی‌کند: ’هیچ مدرکی وجود ندارد که انجام کارِ بیشتر در این مرحله تفاوتی ایجاد می‌کند. کارِ خیلی بهتر آن است که تمهیدات سخت‌گیرانه را در فواصل زمانی معینی وضع کنیم و آن‌ها را در دوره‌های زمانیِ حتی‌الامکان کوتاه به اجرا بگذاریم‘.
درحالی‌که وضع مدام مورد بازنگری قرار می‌گیرد، تگنل می‌گوید سوئد بحران را کنترل کرده است: ’ما عقیده داریم، پیشاپیش، مهم‌ترین اقدامات را انجا داده‌ایم. البته ممکن است مجبور به انجامِ کارهای بیشتری شویم، ولی هنوز به آنجا نرسیده‌ایم‘.
عجالتاً به‌نظرمی‌رسد سوئدی‌ها به حرف او باور دارند و کارهای معمول روزانه‌شان را انجام می‌دهند و از خود می‌پرسند آیا ممکن است کار به آن نقطه بکشد؛ ولی حرفی از زمانِ رسیدن به آن نقطه نیست. تگنل و دولت مسیرشان را تعیین کرده‌اند؛ مشکل بشود به صداقت‌شان شک کرد، ولی واکنش سوئد در برابر کووید-۱۹ با تلاش‌هایی که در سرتاسرِ باقیِ اروپا انجام شده است، نمی‌خوانَد. شاید باقی سوئدی‌ها نیز در خلوت‌شان همین احساس را داشته باشند، ولی تا حالا مایل به بیان چنین دغدغه‌هایی نبوده‌اند.
اِرلا ویگسو، پروفسور ارتباطات در وضعیت‌های بحرانی در دانشگاه گوتنبرگ این معما را این‌طور خلاصه کرده است: ’مردم دارند می‌پرسند: بقیه احمق و پارانویید هستند یا سوئد دارد اشتباه می‌کند؟ ‘

***

۲- سوئد، آخرین سنگر ایمنی جمعی | جان هِنلی ۵ آوریل ۲۰۲۰

این کشور، که رویکرد ملایمی اتخاذ کرده است، میزان مرگ‌ومیرِ بالاتری از همسایگان‌اش در اروپای شمالی دارد

دولت سوئد در حال تهیه‌ی مقررات جدیدی است که به او اجازه می‌دهد ’قدم‌های فوق‌العاده‌یی‘ برای مبارزه با کووید-۱۹ بردارد؛ در بحبوحه‌ی نگرانی از رویکرد تقریباً ملایم دولت این کشور، رسانه‌های محلی گزارش کرده‌اند این رویکرد چه بسا به نرخ مرگ‌ومیرِ بیشتری در قیاس با سایر کشورهای اروپای شمالی منجر شود.

در اسکاندیناوی دانمارک و نروژ جزو آن انبوه کشورهای هستند که منع کامل عبور و مرور برقرار کرده‌اند، مرزها را بسته‌اند و مدارس، دانشگاه‌ها و مغازه‌های غیرضروری را تعطیل کرده‌اند؛ فنلاند هم عمده مناطق شهری اطراف هلسینکی را ایزوله کرده است. ولی سوئدی‌ها هنوز هم می‌توانند برای خرید بیرون بروند، به رستوران و آرایشگاه بروند و بچه‌های زیر ۱۶ سال را به مدرسه بفرستند.

سوئد روز یکشنبه مجموع مرگ‌ومیر ناشی از کووید-۱۹ را ۴۰۱ مورد اعلام کرد: ۸ درصد بیشتر از روز قبل و بیشتر از مجموع مرگ‌ومیرِ سه همسایه‌ی اسکاندیناویایی‌اش. میزان تلفات سوئد به ازای هر یک میلیون سکنه‌ی این کشور ۳۷ است؛ درحالی‌که این عدد در دانمارک ۲۸، در نروژ ۱۲ و در فنلاند ۴.۵ است.

مجری شبکه‌ی دولتی SVT روز یکشنبه گفت پس از مخالفت شدید احزاب اپوزسیون، دولت سوسیال‌دموکراتِ سوئد آن طرح‌هایی را که پیشتر، در پایان هفته، طی فرمانی (با دورزدن نمایندگان پارلمان) اعلام کرده بود، کنار گذاشته است.
به گفته‌ی تلویزیون SVT به موجب قوانین جدیدی که در هفته‌ی آینده طرح می‌شود، حالا قبل از آن که دولت قدمی برای تمهیدات اضطراری جدید بردارد (نظیر تعطیلی فرودگاه‌ها یا ایستگاه‌های قطار و اتوبوس، بستن مغازه‌ها و رستوران‌ها، اِعمال محدودیت بیشتر بر گردهمایی‌هایی عمومی یا درخواست تجهیزات پزشکی)، از رایکسدگ، پارلمان سوئد، مشاوره خواهد گرفت.

آندره‌س تِگنِل، اپیدمی‌شناس بزرگ سوئدی، استراتژی دولت این کشور در قبال کروناویروس را همچون تلاشی برای حصول اطمینان ’از گسترش آرام عفونت و ازپادرنیامدنِ نظام خدمات پزشکی‘ توصیف کرده است. طبق استدلال او رسیدن به ایمنی برای بخشی از جمعیت اهمیت دارد.
تگنل تلاش برای ایجاد سریع ’ایمنی توده‌یی‘ در برابر این ویروس را انکار کرده است. این استراتژی نخست توسط بریتانیا و هلند اتخاذ شد، پیش از آن که برآوردها از میزانِ به‌سرعتْ روبه‌بالایِ مرگ‌ومیر، این دو کشور را مجبور به تغییر مسیر کرد. تگنل اما می‌گوید چنین سیاستی با اهداف دولت سوئد ’تناقضی ندارد‘.

او همین اواخر گفت: ’مهم است که سیاستی اتخاذ کنیم که در یک دوره‌ی زمانیِ طولانی‌تر قابل‌استمرار باشد، یعنی آن‌هایی که بیمارند در خانه بمانند [و نه کل جعیت]. حبس‌کردن مردم در خانه‌های‌شان، در بلندمدت مؤثر واقع نخواهد شد. دیر یا زود مردم هر طور که شده از خانه بیرون می‌زنند‘.
تگنل اواخر هفته‌ی پیش اذعان کرد که شیبِ منحنیِ ابتلا در سوئد ’تاحدی تندتر شده است‘، ولی تأکید کرد منحنی، روی‌هم‌رفته، هنوز ’نسبتاً صاف‘ است. هرچند، در بحبوحه‌ی افزایش تندِ موارد ابتلا در استکهلم، قرار است در این پایتخت به‌زودی یک بیمارستان صحرایی ۱۴۰ تخت‌خوابی (که ظرفیت آن نهایتاً تا ۶۰۰ تخت افزایش می‌یابد) در یک مرکز همایش افتتاح شود.

همچنین پس از آن که یک‌سومِ شهرداری‌های این کشور موارد تأییدشده یا مشکوکِ ابتلا به این ویروس در آسایشگاه‌ها را، آنجا که کارکنان خسته و فرسوده‌ علناً درباره‌ی فقدان تجهیزات حفاظتی هشدار داده‌اند، گزارش دادند، نگرانی‌های روبه‌رشدی بابت سالخوردگان این کشور وجود دارد. یک‌سومِ آسایشگاه‌های سوئد به این ویروس مبتلا شده‌اند.

هرچند دولت سوئد دبیرستان‌ها را تعطیل کرده و گردهمایی‌های بیش از ۵۰ نفر را ممنوع کرده است، نخست‌وزیر، استفان لوف‌وِن، ترجیح داده که به حس مسئولیت مدنیِ سوئدی‌ها تکیه کند و به جای صدور دستور از مردم خواسته است که از مسافرت‌ غیرضروری پرهیز کنند، کارشان را در خانه انجام دهند و اگر بیش از ۷۰ سال سن دارند یا احساس کسالت می‌کنند در خانه بمانند.

ان لینده وزیر امور خارجه گفت: ’هر کسی در برابر سلامت و رفاه خودش، همسایگان‌اش و اجتماع‌اش مسئول است. این هم در شرایط عادی صدق می‌کند و هم در مواقع بحرانی‘.

تا کنون ثابت شده که این رویکرد در بین رأی‌دهندگان مجبوبیت دارد؛ ۴۴ درصد از پاسخ‌دهندگانِ پیمایشی که هفته‌ی پیش منتشر شد می‌گویند به حرف‌های لووف‌وِن اعتماد دارندـــ این رقم در فوریه ۲۶ درصد بود. اما درعین‌حال که طبق ارزیابی‌ها استکهلم ۳۰ درصد از همیشه خلوت‌تر است، تحلیلی از داده‌های مکانیِ تلفن‌های هوشمند نشان می‌دهد در حالی ‌که دیدوبازدیدها از مکان‌های عمومی در بیشترِ کشورهای اروپایی با شیب تندی کاهش یافته است، میزان آن در سوئد بیشتر است.

برخی متخصصان سلامت این کشور این استراتژی را زیرِ آتشِ هر دمْ سنگین‌ترِ انتقادهای‌شان گرفته‌اند. استفان هنسون، متخصص بیماری‌های عفونی (اهل سوئد) می‌گوید موقیعت در کل کشور از دست نرفته است، در بخش‌های بزرگی از شمال و جنوب هنوز هم میزان ابتلا پایین است: ’ولی در استکهلم وضع دارد به‌سرعت بحرانی می‌شود. حالا این خطر واقعی وجود دارد که موارد ابتلا چنان افزایش یابد که بیمارستان‌ها نتوانند از عهده‌ی کار بربیایند. باید پیشاپیش گزینه‌های درمانی، بر اساس سن زیست‌شناختی، انتخاب شود‘.

او می‌گوید دلیل این وضع ’سیاستِ بسیار آشفته و نامعلومی است که هیچ هدف روشنی مگر تلاش برای حفاظت از افراد بالای ۷۰ سال و تحمیل برخی تهمیداتِ نسبتاً خفیفِ فاصله‌گیری فیزیکی ندارد‘. سِسیلیا سودِربرگ‌ـ‌نائوکلر، پروفسور بیماری‌زایی (پاتوژنز) و یکی از ۲۳۰۰ دانشگاهیِ امضاءکننده‌ی نامه‌ی سرگشاده‌ی اواخر ماه پیش که یی آن از دولت خواستار اقدامات شدیدتری برای حفاظت از نظام مراقبت‌های بهداشتی شدند، می‌گوید دولت ’هیچ گزینهی دیگری‘ ندارد و باید همین حالا در استکهلم منع کامل عبور و مرور برقرار کند: ’باید بر اوضاغ مسلط شویم؛ وقتی دچار آشوب محض شویم نمی‌توانیم بر موقعیت سوار شویم. هیچ کس این راه [تمهیدات ملایم غیرالزامی] را امتحان نکرده است، پس چرا ما باید نخستین کشوری باشیم که آن را در سوئد، بی هیچ توافق آگاهانه‌یی، آزمایش می‌کنیم؟ ‘

استِن لینّارسون، پرفسور مؤسسه‌ی کارولینسکای سوئد، می‌گوید نگرانی ما از این است که ’عملاً هیچ‌گونه دلیل علمی‌یی برای این سیاست‌گذای‌ها ارائه نمی‌شود‘. او این رویکرد را مثل آن می‌داند که بگذاریم آتش آشپزخانه را فرابگیرد ولی قصدمان این باشد که بعداً آن را خاموش کنیم: ’خطر، البته، این است که آتش کل خانه را با خاک یکسان می‌کند‘.

۱۴ دانشمند سوئدی هفته‌ی پیش در نامه‌یی به روزنامه‌ی سوئدیِ Dagens Nyheter پرسیدند چرا سوئد سیاست‌اش را باز هم ادامه می‌دهد، آن هم وقتی که حتی کشورهایی مثل بریتانیا هم اقدامات سفت‌وسختِ باقی اروپا را دنبال کرده‌اند. آن‌ها نوشتند: ’کشورهای مختلف البته که شرایط مختلفی دارند، ولی مگر شرایط ما با بریتانیایی [که سیاست ایمنی جمعی در آن شکست خورد] چقدر فرق دارد که به توفیق آن امید بسته‌ایم؟ ‘.